Katı hal sürücü ya da kısaca SSD uzunca bir süredir HDD sürücüler yerine kullanılan depolama çözümleridir. Özellikle oyuncular ve yüksek performansa ihtiyaç duyan kullanıcılar için vazgeçilmez bir bileşen haline gelmiştir. Ve sistem performansını belirleyen en önemli donanımlardan birisi durumundadır.
Tüm donanımlar gibi SSD sürücüler de kullanıma ve diğer etkenlere bağlı olarak belirli bir kullanım ömrü ve dayanım süresi sunar. Dolayısı ile hem veri güvenliği hem de SSD sürücüden en iyi performansı alabilmek için sürücünün durumunu denetlemek ve yenileme zamanına karar vermek çok önemlidir.
Yazımızda katı hal sürücüler, kullanım ömürleri ve sürücü sağlığının nasıl korunacağı gibi konular hakkında bilgi vereceğiz.
SSD Sürücülere Genel Bakış
SSD ya da katı hal sürücülere günümüzde hemen tüm bilgisayar sistemlerinde yaygın bir şekilde kullanılan depolama çözümüdür. HDD sürücüler ile birlikte büyük boyutlu verilerin depolanması için kullanılırlar. Yüksek performansları sayesinde yeni nesil tüm sistemlerde kullanılmaktadırlar. Hareketli parça içermeme, sıcaklık ve darbelere karşı yüksek dayanım gibi gelişmiş özellikleri sayesinde, hız ve uzun süreli performansın önemli olduğu PC oyunlarının popüler hale gelmesi ile öne çıkan bir depolama çözümü haline gelmiştir.
SSD Durumunun Takip Edilmesinin Önemi
SSD performansı ve kullanım ömrünün takip edilmesi; sistemin düzgün çalıştığından ve verilerin güvende olduğundan emin olmak için büyük önem taşımaktadır. Sürekli okuma yazma performansı oyunlar için büyük önem taşır. Eğer sistem ya da SSD oyun ve diğer yüksek performans gerektiren uygulamalarda yeterince hızlı değilse sorun SSD sürücüden kaynaklanıyor olabilir.
SSD arızası sistemde başka sorunlara da yol açabilir. Hız, ısınma ya da erişim sorunları, SSD sürücünün arızalanmaya başladığını ve kontrol edilmesi ya da değiştirilmesi gerektiğini gösteren belirtiler olabilir.
SSD Sağlığı ile İlgili Terimler
Oyun ve profesyonel uygulamalar için tasarlanmış SSD sürücülerde sağlık ve performans durumunu incelemek sistemi ve genel performansı korumak için oldukça önemlidir. Gelişmiş teknolojiler sayesinde, oyuncular SSD sağlığını anlık olarak kolayca takip edebilmektedir. SSD sağlığı konusunda bilinmesinde fayda olan terimler şöyle sıralanabilir :
Okuma Hızı : Sürücüde bulunan veriye ne kadar hızlı erişildiği ya da verinin ne kadar hızlı açıldığını ifade eder.
Yazma Hızı : Verinin sürücü üzerine ne kadar hızlı yazıldığı, kaydedildiği veya indirildiğini ifade eder.
S.M.A.R.T. : Self-Monitoring, Analysis and Reporting Technology ifadesinin kısaltmasıdır. Dahili depolama birimleri için sürücü sağlık durumunu takip edip kullanıcıya raporlayan, görüntüleme ve bilgilendirme işlevidir.
TBW (Total Bytes Written) : Toplam Yazılabilir Bayt. Sürücünün üretici tarafından belirtilen kullanım ömrü boyunca yazılabilecek toplam veri miktarını belirtir. TB cinsinden ifade edilir. Üretici tarafından test edilen sürücüler garanti süresi/kullanım ömrü içerisinde yazılabilecek toplam veri miktarı belirlenerek ürün teknik özellikleri içerisinde belirtilir. Örneğin, Kingston A400 960GB SSD için TBW değeri 300TB, Samsung 870QVO 1TB SSD için TBW değeri 360TB olarak verilmiştir.
Wear Leveling : Aşınma Dengeleme. Verilerin tüm bloklara eşit şekilde yazılarak depolama birimleri üzerindeki tüm NAND hücrelerinin eşit şekilde kullanılması sağlanır. Aşınma dengeleme teknolojisi, verilerin daha eşit bir şekilde dağıtılmasını ve böylece hücrelerin daha az aşınmasını sağlar. Bu sayede verilerin sadece belirli hücrelere yazılarak o hücrelerin aşınması ve hızla kullanım ömrünü doldurarak hata vermesi ya da kullanım dışı kalması önlenmiş olur.
Yeni sürücü satın alırken bu işlev ve özelliklere dikkat edildiğinde kullanıcılar ihtiyaçlarına uygun, uzun süre dayanıklılık sunabilen doğru SSD seçimi yapabilir. Mevcut sürücü durumunu kontrol ederken de sürücü sağlığını anlamaya yardımcı olurlar.
SSD Sağlığının Kontrolü
SSD sağlığını kontrol etmenin en kolay ve güvenilir yolu, Samsung Magician, Kingston SSD Manager gibi SSD üreticisi tarafından sunulan SSD yönetim yazılımlarının kullanılmasıdır. Bu yazılımlar sayesinde sürücü anlık sağlık durumu denetlenebilir. Sürücü performans ve sağlık testleri ile sürücü durumu kontrol edilir. Ayrıca üreticiler tarafından sunulan sağlık ve performans güncellemeleri de bu yazılımlar içerisinde yer alan firmware güncelleme işlevi ile gerçekleştirilir.
SSD için Sağlık İpuçları
Sürücünün uzun süre sağlıklı kullanılabilmesi için bazı ipuçları:
SSD sağlığını sık sık kontrol edin
SSD sağlığını belirli aralıklarla kontrol etmek, sürücüde zaman içerisinde yaşanacak sorunları erkenden görebilmeyi sağlar. Sürücünün genel sağlık durumunu yanında TBW ya da Yıpranma Oranı gibi değerler ile kullanıcılar sürücünün genel durumu hakkında fikir sahibi olurlar. Kullanıcıların SSD sağlığını kontrol etmeyi alışkanlık haline getirmesi, arıza ve sorunlara karşı önlem alınmasına yardımcı olur.
SSD sürücünün özelliklerini inceleyin
Mevcut ya da yeni satın alınacak SSD sürücünün teknik özellikleri incelenerek de sürücünün dayanımı ve kullanım ömrü hakkında bilgi alınabilir.Örneğin Samsung 980 PRO 600 TBW değeri sunarken Kingston KC3000 1TB NVMe SSD’de 800 TBW değeri sunmaktadır.
Sürücünün TBW değerinin belirli aralıklarla kontrol edilmesi veri kaybı ya da sistem arızası gibi durumların önüne geçmeyi sağlar. Ortalama bir kullanım ile sürücünün TBW değeri 1 ay gibi bir sürede %10 gibi bir düşüş göstermesi sıradışı bir durumdur. Sürücü durumu ya da yazılım kontrolü yapılması gerekir.
SSD uyarı veriyorsa, verilerinizi yedekleyin
Sürücü yönetim yazılımı uyarı veriyorsa ya da kullanım esnasında sürücüden kaynaklı sorunlar yaşandığı düşünülüyorsa kullanıcılar verilerinin farklı bir SSD, HDD ya da USB sürücüye yedeklemelidir. SSD arızası durumunda kaybolabilecek verileri güvence altına almak zamandan ve maliyetten tasarruf edilmesini sağlar.
SSD Sürücü Ne Zaman Değiştirilmeli?
Sürücüyü yenilemek ya da değiştirmek kullanıcıların sürücülerinin durumu ve kendi kullanım alışkanlıklarına bağlı olarak verecekleri bir karardır.
Sürücüye yazılan veri miktarı TBW sınırlarına yaklaştı ise ya da sürücü performansında belirgin bir düşüş varsa sürücüyü değiştirme zamanı gelmiştir. Günümüzde SATA ya da NVMe pek çok SSD için garanti süresi yani önerilen kullanım ömrü 5 yıldır.
Dolayısı ile 5 yıl ve daha uzun süredir aynı SSD sürücüyü kullanan kullanıcılar için SSD yenileme zamanı gelmiştir. SSD sürücünün diğer donanımlar ile uyumlu bir şekilde güncellemesi sistemin sorunsuz çalışması ve kullanıcılara en iyi deneyimi sunmaya yardımcı olur.
SSD sürücünün sağlığı hakkında bilgi sahibi olmak hem sürücüden en iyi performansı alabilmek hem de sürücü değişimine karar vermek için en önemli veridir.