Depolama Terimleri ve Kısaltmalar

Bilgisayarınızın açılmasını beklerken dakikalarca beklediğiniz zamanları hatırlıyor musunuz? Güç düğmesine bastıktan sonra açılana kadar bir şeyler atıştırmak ya da çay – kahve yapmak için zamanınız olurdu. Günümüzde pek çok kullanıcı ya eski sistemlerine SSD takarak hızlandırdılar ya da SSD gibi yüksek performanslı sürücülere sahip yeni sistemler satın aldılar. Özellikle M.2 NVMe SSD sürücüler sayesinde sistemlerin açılma süresi nerede ise ortadan kalkmak üzere. Sistemin açılması ve internette gezinmeye başlamak artık saniyeler içerisinde gerçekleşiyor. Peki sürücülerde M.2 NVMe SSD gibi kısaltmalardan oluşan ifadeler ne anlama geliyor? Sıklıkla denk geldiğiniz depolama terimlerinin ne anlama geldiklerini kısaca anlatmaya çalışacağız.

HDDHard Disk Drive – Sabit Disk Sürücü

Uzun yıllardır tüm sistemlerde kullanılan HDD sürücüler; 2,5 ve 3,5 inç biçim faktörleri ile yer almaktadır. Veriler dönen manyetik plakalar üzerine kaydedilir. Hızları; bu plakaların devir sayısını ifade eden RPM (revolutions per minute) değeri ile ifade edilir.

SSDSolid-State Drive – Katı Hal Sürücü

SSD sürücüler verileri flash depolama birimlerine kaydeder. HDD sürücülerden farklı olarak hareketli hiç bir parça içermediğinden , mekanik arızalara karşı çok dayanıklıdır. SSD sürücüler, HDD sürücülere göre çok daha yüksek veri aktarım hızlarına sahiptir.

SSHDSolid-State Hybrid Drive – Katı Hal Melez Sürücü

SSHD sürücüler; geleneksel HDD sürücü ve daha küçük kapasiteli bir SSD sürücünün bir arada sunulduğu çözümlerdir. SSD bölümü sık erişilen veriler için kullanılırken, HDD bölümü ise uzun süreli veri depolama için kullanılır.

Apple sistemlerinde kullandığı SSHD sürücüler, Fusion Drive olarak adlandırmaktadır.

SATASerial ATA SATA bir arayüz standartıdır.

Günümüzde kullanılan güncel sürümü SATA III, 6Gb/s değerine ulaşan aktarım hızları sunar. SATA, aynı zamanda SSD ya da HDD sürücüleri anakarta bağlayan fiziksel bağlantı ucudur.

SASSerial Attached SCSI

SATA gibi SAS da bir arayüz standartıdır.

Günümüzdeki güncel sürümü SAS-4 ya da 24G SAS, 22.5Gb/s değerine ulaşan aktarım hızları sunar. SAS aynı zamanda, SATA’dan SSD ya da HDD sürücüleri anakarta bağlayan fiziksel bağlantı ucudur. SATA’ya oldukça benzer ancak farklılıkları vardır.

SAS sürücüler, yüksek MTBF (higher mean time between failures) dayanım değerlerine sahiptirler, ancak SATA sürücülere göre daha düşük depolama kapasiteleri sunarlar. SAS sürücüler sunucular ve veri merkezleri gibi kurumsal ortamlarda kullanılırlar.

PCIePCI Express (Peripheral Component Interconnect Express)

PCIe; ekran kartı, HBA kartı ve SSD sürücüler gibi yüksek hızlı bileşenler için fiziksel bağlantı ve arayüz standartıdır. Anakart üzerinde farklı yapılandırmalara sahip PCIe yuvaları bulunur. x1, x4, x8 ve x16 şeklinde bulunan bu yapılandırmalarda, x harfinin yanında bulunan değer PCIe yuvasının lane-şerit sayısını ifade eder.

PCIe standartları yıllar içerisinde gelişmeye devam eden farklı nesiller ile ifade edilir. Her yeni nesil bir öncekinin iki katı bant genişliği sunmaktadır. Örneğin; PCIe 3.0 x16, 32 Gbps değerine sahipken PCIe 4.0 x16 64 Gbps değerine sahiptir. 12.nesil Intel işlemciler ile yakın gelecekte yaygınlaşmaya başlayacak olan PCIe 5.0, 128Gbps bant genişliğine sahip olacak.

NVMeNon-Volatile Memory Express

NVMe; yeni nesil SSD sürücülerin tam performans ile çalışarak yüksek okuma yazma hızlarının elde edilmesini sağlayan protokol ya da kontrolcü teknolojisidir. SSD sürücülerin SATA yerine PCIe üzerinden çalışabilmesine imkan tanımıştır.

SAS ve SATA’dan farklı olarak NVMe bir fiziksel bağlantı türü değildir. Bu sayede M.2, U.2 yada HHHL PCIe gibi çok farklı biçim faktörlerinde NVMe SSD çözümleri bulunabilmektedir.

NANDNAND flash bellek, güç kesintisi durumunda silinmeyen bir depolama türüdür.

Verileri bloklar halinde saklar, sınırlı yazma döngüsüne sahiptir. Günümüzde kullanılan farklı NAND flash depolama türleri mevcuttur :

– SLC – Single-Level Cell Tek Katman Hücre (Hücre başına 1 bit)

– MLC – Multi-Level Cell Çok Katman Hücre (Hücre başına 2 bit)

– TLC – Triple-Level Cell Üç Katman Hücre (Hücre başına 3 bit)

– QLC – Quad-Level Cell Dört Katman Hücre (Hücre başına 4 bit)

SLC en hızlı ve en dayanıklı ancak en yüksek maliyetli olan NAND türüdür. QLC en yavaş ancak en düşük maliyetli olan NAND türüdür.

M.2M.2; SSD sürücüler tarafından kullanılan fiziksel bağlantı türüdür.

Esnek fiziksel tasarım yapısı sayesinde farklı uzunluklarda olabilmektedir. M.2 biçim faktöründe, SATA ve PCIe SSD sürücüler üretilmektedir. M.2, zaman içerisinde mSATA biçim faktörünün yerini almıştır.

M.2 ifadesinin fiziksel bağlantı türünü belirttiğine dikkat edilmelidir. M.2 SSD sürücüler SATA, PCIe ya da NVMe protokollerinden birini kullanıyor olabilir.

U.2U.2 bağlantısı günümüzde sunucular için tasarlanmış 2,5 inç NVMe SSD sürücüler tarafından kullanılmaktadır. Yüksek aktarım hızları için SATA ya da SAS yerine PCIe arayüzünü kullanır.
RAIDRedundant Array of Independent Drives/Disks ifadesinin kısaltması olan RAID, sistemde birden çok sürücünün bir arada kullanılması yöntemidir.

Sürücüler farklı amaçlar için bir arada kullanılabilirler. Veri güvenliği, yüksek performans ya da her ikisinin bir arada olduğu RAID yöntemleri mevcuttur.

NASAğa Bağlı Depolama; Network Attached Storage kelimelerinin baş harflerinden oluşan ifade.

NAS cihazlar yerel ağ sistemine bağlı, ağ ya da internet üzerinden erişim sağlanabilen depolama cihazlarıdır.

Cache/ÖnbellekDisk ya da Sürücü önbelleği; tampon bellek olarak da adlandırılan bu alan, veri okuma-yazma sırasında geçici bellek olarak kullanılan bellek alanıdır. HDD sürücülerde 8 ile 256MB arası kapasitelerde bulunur. SSD sürücülerde ise 4GB önbellek kapasitesine sahip modeller mevcuttur.
IOPSInput/Output Operations Per Second ifadesinin baş harfleridir.

IOPS (saniyedeki girdi çıktı işlemleri) bir depolama biriminin performansının ölçümünde kullanılan değerlerdendir. Bir depolama cihazının gerçekleştirebileceği en yüksek okuma yazma işlemlerinin sayısını belirtir.

Çok yaygın bir şekilde kullanılan IOPS gerçek hayat uygulamalarında aynı değerleri sunmayabilir.

Cloud/BulutGünümüzde depolama sadece yerel olarak yapılmamaktadır. Cep telefonu, tablet ya da bilgisayarlar artık sürekli internete bağlı olduklarından bulut depolama kullanımı giderek yaygın hale gelmiştir.

Tüketiciler için Google Drive, Microsoft OneDrive, Apple iCloud gibi çok sayıda bulut depolama hizmeti sunulmaktadır.

Intel® Optane™ MemoryIntel® Optane™ Memory; HDD sürücülere sahip sistemlerin performansını artırmak için geliştirilmiş M.2 SSD sürücülerdir. Önyükleme (boot), dosya arama, büyük boyutlu dosya aktarımı gibi işlemlerin sürelerinin kısalmasını sağlar.
NTFSNTFS – New Technology File System

Microsoft tarafından geliştirilen ve Windows işletim sistemleri için varsayılan dosya sistemidir. Windows için varsayılan dosya sistemidir. İş akışlarında yoğun olarak Windows işletim sistemli cihazlar ile çalışan kullanıcıların taşınabilir HDD-SSD gibi sürücülerinde de kullanması önerilir.

Mac sistemler varsayılan olarak NTFS dosya sistemli sürücülerdeki verileri okuyabilir ancak sürücülere veri yazamazlar. Üçüncü parti uygulamalar ile NTFS sürücüler Mac sistemlerde kullanılabilmektedir. NTFS; FAT32 dosya sisteminin dosya boyutu ve bölümlendirme sınırlamalarını ortadan kaldırmıştır.

FAT32FAT32 – File Allocation Table

FAT32, eski Windows sistemler tarafından kullanılan dosya sistemidir. NTFS desteklemeyen ve sınırlı kullanıma sahip sistemlerde hala kullanılmaya devam etmektedir. FAT32 dosya sisteminde dosya boyutu 4GB ile bölüm boyutu ise 8TB ile sınırlıdır. Ayrıca NTFS tarafından sunulan dosya izinleri ya da güvenlik işlevleri gibi özellikler FAT32 dosya sisteminde yoktur.

exFATexFAT – Extensible Allocation Table

En fazla kullanılan dosya sistemlerinden biri olan exFAT, Windows ve MacOS başta olmak üzere pek çok işletim sistemi tarafından okuma ve yazma işlemlerinin gerçekleştirilmesine izin verir. FAT32 dosya sisteminin sınırlamalarını barındırmaz. Bu esnekliği,USB sürücüler ve hafıza kartları (SD, CF, microSD vb) için en uygun çözüm olmasını sağlar.

APFSAPFS – Apple File System

macOS High Sierra işletim sistemi ile birlikte duyurulan APFS, Mac sistemlere özel olarak Apple tarafından geliştirilmiştir. Yeni nesil tüm Mac sistemlerde varsayılan dosya sistemidir. SSD sürücüler ile en iyi şekilde çalışmak üzere tasarlanmıştır. HDD ve melez sürücüler ile de çalışabilmektedir.

APFS dosya sistemi şifreleme, anlık sistem kopyaları (snapshots) gibi gelişmiş işlevlere sahiptir.

HFS+HFS+ – Hierarchical File System Plus (Mac OS Extended)

HFS+ Apple tarafından APFS öncesinde Mac sistemlerde kullanılan özel dosya sistemidir. MacOS High Sierra öncesi dönemde tüm Mac sistemler tarafından kullanılan HFS+ varsayılan dosya sistemi olarak yerini APFS’ye bırakmıştır.

Thunderbolt™ 4Intel® tarafından Apple işbirliği ile geliştirilen Thunderbolt™ 4, USB Type-C bağlantı tipini kullanan bir donanım arayüzüdür.

Uyumlu cihazlar ile kullanıldığında 40 Gb/s değerine varan aktarım hızı sunar. Harici HDD ve SSD sürücülerden yüksek hızda veri aktarılmasını sağlar. Thunderbolt™ 4, 2 adete kadar 4K ya da 1 adet 8K ekran desteğine sahiptir.

USB 3.2En güncel USB bağlantı arayüzüdür.

İsimlendirme ve aktarım hızları şu şekildedir :

  • USB 3.2 Gen 1 – 5 Gb/s
  • USB 3.2 Gen 2 – 10 Gb/s
  • USB 3.2 Gen 2×2 – 20 Gb/s

Detaylı bilgi için USB 3.0 makalemizi okuyabilirsiniz.

Bir yorum ekleyin

E-posta adresiniz yayınlanmayacak. Gerekli alanlar * ile işaretlenmişlerdir

This site uses Akismet to reduce spam. Learn how your comment data is processed.