Temel Bilgisayar Donanımları Rehberi

Bilgisayarınızda hangi donanımların yer aldığını öğrenmek ister misiniz? Bu kısa kılavuzumuzda temel bilgisayar bileşenlerini ve görevlerini anlatmaya çalışacağız. Sizi bir bilgisayar uzmanı yapmasa da en azından sisteminizde neler olup bittiğini anlamanıza yardımcı olacaktır.

Basit bir ifade ile bilgisayar donanımı, bir bilgisayar sisteminin çalışması için gerekli olan fiziksel bileşenlerdir.Bir masaüstü ya da dizüstü sistemde her biri farklı devre kartlarından oluşan çeşitli donanımlar yer alır; anakart, RAM-bellek, GPU-ekran kartı, CPU-işlemci, soğutma sistemi-fan, PSU-güç kaynağı bunların en en önemlileridir.

Boyutları ve tasarımları oldukça farklı olsa da masaüstü ve dizüstü bilgisayar sistemlerinin her ikisinde de bu temel bileşenler bulunur. Bu temel donanımlar olmadan bilgisayarları çalıştırmak ya da yazılımları yürütmek mümkün değildir. Yazılım olarak adlandırılan uygulamalar, bilgisayarlarda çalışan sanal programlardır. İşletim sistemi de dahil olmak üzere, internet tarayıcısı, fotoğraf görüntüleyici, müzik çalar, kelime işlemci ya da hesap tabloları gibi uygulamaların her biri buna dahildir.

Bilgisayar sistemleri, yazılım ve donanımın bir araya gelmesi ile çalışan sistemlerdir. Günümüzde özellikle son kullanıcı sistemlerinde belirli temel yazılım/işletim sistemi çözümleri kullanıldığı için, sistem performansını belirleyen bileşen donanım olmaktadır.

Yeni bir bilgisayar toplarken ya da eski parçaları çıkarıp yenileri ile yükseltim yapılması gibi işlemlerde kullanıcıların sistemlerindeki donanımları bilmesi gerekebilmektedir. Bu yazımızın amacı da böyle durumlarda kullanıcıların sistemlerinin işleyişini anlamaları ve temel donanımları hakkında bilgi sahibi olmalarına yardımcı olmaktır.

Anakart Nedir?

Anakart, bilgisayar sisteminin çalışması için gereken en temel donanımdır. İşlemci-CPU ve diğer tüm donanımlar anakart üzerindeki yuvalarına takılarak çalışmaları sağlanır. Gücü gereken birimlere aktarmak, tüm bileşenler ile iletişim kurmak ve uyumlu bir şekilde çalışmalarını sağlamak, anakartı en önemli donanımlardan biri haline getirmektedir.

Anakart seçerken, anakartın hangi donanımları desteklediğine ve hangi bağlantı noktalarına sahip olduğuna bakılması son derece önemlidir. Dahili ekran kartı desteği olup olmadığı, varsa hangi ekran bağlantıları (Display Port, HDMI, DVI, RGB) bulunduğu, kaç tane USB ya da PCIe bağlantı yuvası olduğu ve bunların hangi özelliklerde (USB 3.0, 3.1, PCIe 3.0, 4.0 vb) olduğu kontrol edilmelidir. Anakart üzerindeki bağlantı noktaları ve bunların özellikleri RAM ya da GPU gibi diğer donanımların özelliklerini belirlemeyi de sağlayacaktır.

Anakart tüm diğer donanımların yanında, bir diğer önemli donanıma da ev sahipliği yapmaktadır: işlemci.

İşlemci/CPU Nedir?

İşlemci ya da CPU (Merkezi İşlem Birimi), bilgisayarda çalıştırılan programlardan gelen tüm bilgilerin işlenmesinden sorumludur. İşlemcinin bilgiyi işleme hızı ya da “clock speed/saat hızı” gigahertz (GHz) cinsinden ölçülür. Bunun anlamı, aynı özelliklere sahip (marka, üretim yılı, nesil vb) iki işlemciden yüksek GHz değerine sahip olan model daha hızlıdır.

Bellek/RAM Nedir?

RAM (Random Access Memory/Rastgele Erişimli Bellek), anakartın bellek yuvalarında kullanılan bir diğer önemli donanımdır. Görevi, programlar tarafından oluşturulan geçici verileri depolamak ve bu verilerin anında erişilebilir olmasını sağlamaktır. Kullanımda olan her uygulamanın çalışılan verileri RAM üzerinde tutulur, bu nedenle aynı anda çok sayıda program ile çalışılan durumlarda ya da büyük veri ile çalışan programlarda RAM bileşeninin önemi daha da artmaktadır. RAM kullanımının yoğun olduğu uygulamalara örnek olarak grafik tasarım için görsel modelleme, video ve fotoğraf düzenleme, oyun oynarken yayın yapmak gibi eş zamanlı birden fazla uygulama kullanımı sayılabilir.

Kullanıcının ve dolayısı ile sistemin ne kadar RAM/bellek ihtiyacı olduğu, kullanım amacına ve çalıştırılacak programlara bağlıdır. Orta seviye oyunlar ya da ofis ve web uygulamaları kullanılan bir sistem için 8GB bellek yeterlidir. Video ya da grafik düzenleme uygulamaları ya da üst seviye oyunlar için kullanılacak sistemlerde 16GB ya da 32GB RAM kullanılması uygun olacaktır. Sistemde kullanılabilecek en yüksek bellek miktarı da anakart desteğine bağlıdır. Bu nedenle anakart seçerken desteklenen en yüksek bellek kapasitesinin kontrol edilmesi de gereklidir. Sisteminizde yeterli bellek bulunmadığını düşünüyorsanız Bilgisayarımın daha fazla RAM ihtiyacı var mı? makalemizi karar vermenize yardımcı olabilir.

HDD-Sabit Disk Nedir?

HDD ya da Sabit Disk Sürücü, kalıcı verilerin uzun süreli ve geçici verilerin kısa süreli olarak depolandığı donanım bileşenidir. Kalıcı verilere örnek olarak işletim sistemi, programlar, fotoğraf video gibi kullanıcı verileri, kelime işlemci ya da hesap tablosu gibi programlar ile oluşturulan belgeler sayılabilir. Geçici veriler ise genellikle RAM kapasitesinin yetersiz kaldığı durumlarda HDD üzerine kaydedilen anlık verilerdir.

Son yıllarda HDD sürücüler yerine kullanılmaya başlayan bir depolama donanımı daha ortaya çıkmıştır; katı hal sürücü ya da kısaca SSD. Sabit disk sürücüler verileri kaydetmek için dönen manyetik plakaların kullanıldığı çözümlerken, katı hal sürücüler ise verileri flash bellek yongalarına kaydederler. HDD ve SSD sürücülerin daha detaylı karşılaştırması için ilgili makalemizi okuyabilirsiniz.

Ekran Kartı/GPU Nedir?

Özellikle üst seviye oyunlar ve profesyonel uygulamalar için işlemciden bile önemli olan donanım olan ekran kartı/GPU büyük miktarda grafik verisini işlemek ile görevlidir. Masaüstü ve dizüstü sistemlerde anakart üzerinde dahili olarak sunulan ekran kartı/GPU bileşeni internette gezinme, basit ve orta seviye oyunları oynatma gibi işlevler için yeterlidir. Daha profesyonel kullanım için ise PCIe bağlantı yuvalarına takılarak kullanılan, yüksek performanslı grafik işleme birimleri olan ekran kartı donanımı kullanılır. Bu sayede kullanıcılar ihtiyaçlarına uygun olarak daha yüksek performanslı GPU donanımı ile sistemlerinde yükseltme yapabilirler.

Günümüz ekran kartları sadece grafik işleme görevinin dışında yapay zeka ya da kripto madenciliği gibi alanlarda geniş hesaplama iş yükünü yerine getirerek, adeta kendi başına bir işlemci ya da işlemci/CPU biriminin bir parçası gibi görev yapmaktadırlar.

 

Güç Kaynağı/PSU Nedir?

PSU (Power Supply Unit) ya da daha bilinen adı ile güç kaynağı, temel olarak bilgisayar sistemine güç sağlamaktan sorumludur. Elektrik gücünün sisteme bağlandığı ve ardından anakart tarafından her bir donanım bileşenine aktarıldığı noktada yer alır. Tüm donanımlarda olduğu gibi güç kaynaklarında da her ürün aynı değildir. Eğer doğru ürün kullanılmazsa sistemde sorunlar yaşanabilir.

Günümüzde ortalama bir bilgisayar için 500W ile 850W arasında değerlere sahip güç kaynakları yeterli olmaktadır. Tüm donanımlarda olduğu gibi PSU güç değeri de sistemin kullanım yapısına göre seçilmelidir. Oyunlar ve 3D ya da grafik tasarım uygulamalarının kullanılacağı bir sistem daha güçlü işlemci, ekran kartı gibi donanımlar gerektirecektir. Bu donanımların güç tüketimi daha yüksek olacağından 850W ve üzeri daha güçlü bir güç kaynağı kullanılması gerekecektir.

Doğru değerde güç kaynağı kullanılmadığında, donanımlar etkin bir şekilde çalışamaz, bir ya da birden fazla bileşende sorun oluşabilir. Bilgisayar sistemi kilitlenebilir ya da hiç açılmayabilir. Bu nedenle tüm kullanıcıların sistem ihtiyacını fazlasıyla karşılayan güç kaynaklarını tercih etmeleri önerilir. Bu sayede yetersiz güç nedeni ile ortaya çıkabilecek hataların önüne geçilirken daha yapılacak donanım yükseltme işlemlerinde yeniden güç kaynağı almak ihtiyacı da ortadan kalkmış olacaktır.

Bu yazımızda masaüstü ya da dizüstü sistemlerde yer alan temel donanımlar ile ilgili bilgiler vermeye çalıştık. Bilgisayarınız ve donanım bileşenleri hakkında bilgi sahibi olunması, donanım yükseltimi yaparken ya da yeni bir bilgisayar toplarken oldukça faydalı olacaktır. Bilgisayarda ya da donanımlarda bir sorun ortaya çıktığında, sorunun sebebini ve bu sorunun nasıl çözülebileceğini anlamak daha kolay olacaktır.

Bir yorum ekleyin

E-posta adresiniz yayınlanmayacak. Gerekli alanlar * ile işaretlenmişlerdir

Bu site, istenmeyenleri azaltmak için Akismet kullanıyor. Yorum verilerinizin nasıl işlendiği hakkında daha fazla bilgi edinin.