Kullanıcılar PCIe 4.0 ile yeni yeni tanışmışken, üreticiler PCIe 5.0 çözümlerini sunmaya başladı. Yeni PCIe teknolojisi ile ilgili bilgilendirmenin sistemlerini yenilemek isteyen kullanıcılara yardımcı olacağını düşünüyoruz.

PCIe; çeşitli PC bileşenlerinin (ekran kartı, genişleme kartı, depolama birimi vb) birbirleri ile iletişim kurmasını sağlayan bir iletişim veri yolu standartıdır. Teknik özellikler, şartnameler ve isimlendirme PCI-SIG (PCI Special Interest Ground) tarafından belirlenir. Her yeni teknoloji değişiminde bu değerler yeniden belirlenerek PCIe 2.0, 3.0, 4.0, 5.0 olarak adlandırılan yeni nesil PCIe çözümleri tanımlanır. Her bir yeni nesil, daha önceki PCIe sürümleri ile geriye doğru uyumluluk sunar. Bu sayede eski PCIe sürümleri için tasarlanmış cihazlar yeni nesil ile çalışmayı sürdürürler. PCIe 4.0 arayüzlü ekran kartları ya da PCIe 3.0 M.2 SSD dönüştürücü kartları PCIe 5.0 sistemler ile çalışmaya devam edeceklerdir.

5.0, 4.0 ya da 3.0, hangi arayüzlü cihazları tercih etmeli?

Aşağıdaki tabloda görüldüğü gibi her yeni PCIe sürümü bir öncekinden 2 kat daha yüksek bant genişliği ya da aktarım hızı değeri sunmaktadır. PCIe Gen 5.0’da da bir önceki nesil olan PCIe 4.0’dan iki kat daha yüksek bant genişliği ve aktarım hızı sunulmaktadır.

Bu tablodaki hızlar ne ifade etmektedir? M.2 NVMe SSD sürücülerde genellikle x4 arayüzlü modeller kullanıcılara sunulmaktadır. PCIe 3.0 x4 bir model 3.500 MB/s okuma/yazma hızı sunarken, PCIe 4.0 x4 arayüzüne sahip günümüz yüksek performanslı SSD sürücüleri 7.000 MB/s okuma/yazma hızları sunabilmektedirler. PCIe Gen 4.0’dan 2 kat daha yüksek hızlar sunacak olan yeni PCIe 5.0 SSD sürücüler 14.000 MB/s yani saniyede 14GB veri aktarım hızı sunacaktır. Bu hız, hala pek çok sistemde kullanılan 500MB/s hızındaki SATA SSD sürücü hızı ile karşılaştırdığında aktarım hızının ne kadar yüksek olduğu daha iyi anlaşılmaktadır.

Bant genişliği artışının bir diğer getirisi de, aynı hızı sunmak için daha az hat (lane) kullanmayı sağlamasıdır. Aktarım hızı ve bant genişliği değerlerinin iki katına çıkması ile PCIe 5.0 x8 yuvada, PCIe 4.0 x16 ile sunulan performansı almak mümkün olmaktadır. Diğer bir deyişle PCIe 5.0 x8 bir kart, PCIe 4.0 x16 bir kart ile aynı performansı sunabilmektedır. Daha az hat (lane) ile sunulan yüksek hızlar sayesinde daha az sayıda PCIe bağlantı noktası kullanımı ile aynı performansta cihazlar kullanılabilmektedir.

PCIe 5.0 Ne Zaman Kullanımda Olacak

PCIe 5.0 destekli Intel 12.nesil işlemcilerin Ekim 2021’de duyurulması ve Aralık 2021’de satışa sunulması ile PCIe 5.0 sistemlerde kullanılmaya başlamıştır. AMD tarafından Ağustos 2022’de duyurulan Ryzen 7000 serisi ile AMD’de tarafında da PCIe 5.0 desteği sunulmaya başlamıştır. Her iki üretici tarafından sunulan sistemler; PCIe 4.0 ve PCIe 3.0 cihazlar için tam geriye dönük uyumluluk sunan PCIe 5.0 arayüzlü çözümlerdir.

PCIe 5.0 Arayüzüne Sahip Cihazlar

Anakart üreticileri tarafından PCIe 5.0 destekli çok sayıda ürün satışa sunulmuş durumdadır. Ancak Eylül 2022 itibariyle farklı üreticiler tarafından kurumsal ve son kullanıcılara yönelik PCIe 5.0 ekran kartı ve SSD çözümleri duyurulmuş olmasına rağmen, henüz satışa sunulmamışlardır. Örneğin NVIDIA Geforce RTX 4000 serisi ekran kartları ya da AMD RX7000 serisi ekran kartları PCIe 5.0 arayüzünü kullanacaklar. Her iki üreticinin de ürünlerini 2022 son çeyrekte kullanıcılara sunması bekleniyor. SSD tarafında ise Samsung 1743 gibi kurumsal sürücüler, Apacer, Sabrent, Crucial gibi üreticiler tarafından PCIe 5.0 sürücü çözümleri duyurulmuş durumdadır. AMD Ryzen 7000 serisi işlemciler ve bu işlemciler ile uyumlu anakartların satışa sunulması ile birlikte PCIe 5.0 SSD çözümlerinin de kullanıma sunulması beklenmektedir.

PCIe 5.0’a geçiş yapılmalı mı?

Bu sorunun cevabı mevcut sistem yapılandırmasına ve sistemin kullanım amacına bağlıdır. Evet PCIe 5.0 büyük bir performans artışı ile gelecek. Ve bir çok alanda kullanıcılar için büyük kolaylıklar sağlayacak. Ancak bu hız artışı ve kolaylıklar öncelikli olarak profesyonel kullanıcılar ve kurumsal sistemler için büyük önem taşımaktadır. PCIe 4.0 destekli oyun sistemi olan bir  kullanıcının PCIe 5.0 bir sisteme geçiş yapması şu anda çok büyük bir performans artışı sunmayacaktır. Çünkü kullanmakta olduğu GeForce RTX 3090 ya da Radeon RX6900 ekran kartı PCIe 4 x16 arayüzü performansını sunmaya devam edecektir. Aynı şekilde Samsung 980 PRO ya da Kingston FURY Renegade SSD sürücüleri de PCIe 4.0 hızları ile çalışmaya devam edeceklerdir.

Kullanıcıların geçiş kararını etkileyen bir diğer etken de maliyettir. PCIe 5.0 destekli bir sistemi kullanabilmek için x serisi anakarta sahip olmak gerekiyor. Bu anakartlardaki Intel işlemci yuvaları 12.nesil Intel, AMD işlemci yuvaları ise Ryzen 7000 serisi işlemciler ile uyumlular. Dolayısı ile anakart ile birlikte işlemcilerin de değiştirilmesi gerekmekte. Yeni nesil anakartlar PCIe 5.0 desteğinin yanı sıra DDR5 desteğine de sahipler. Bu da DDR4 belleklerin de kullanılamayacağı anlamına geliyor. Kısaca PCIe 5.0 arayüzüne geçebilmek için yeni işlemci, anakart ve bellek satın alınması gerekmektedir. Bu ürünlerin başlangıçta kısıtlı sayıda ve yüksek fiyatlar ile satışa sunulacağı düşünüldüğünde maliyetin daha da artacağı söylenebilir.

Sadece PCIe 4.0 değil, PCIe 3.0 arayüzlü çözümlerin de uzunca bir süre daha pazarda yer alması beklenmektedir. Eğer yüksek performans ihtiyacı olan profesyonel kullanıcı veya IT yöneticisi değilseniz PCIe 5.0 geçişi için acele etmenin doğru olmadığını söylemek mümkün.