Yoğun grafikli bir oyun oynarken, modelleme uygulamalarında çalışırken ya da video düzenlerken sistem fanlarının her zamankinden daha fazla ve yüksek sesle çalıştığını fark etmişsinizdir. Peki bu neden kaynaklanıyor? Sisteminiz ya da donanımlarınınız zarar görmeden ne yapılması gerekir?
Termal kısıtlama-thermal throttling nedir?
Oyun, modelleme ya da çoklu ortam uygulamaları tarafından yüksek performans gerektiren uzun süreli kullanımlarda veya aynı anda çok fazla uygulamanın çalıştırıldığı durumlarda sistem bileşenleri daha fazla ısı üretir. Sistem yüksek performans ile ne kadar uzun süre çalışırsa, o kadar fazla ısı üretilir. Bu durumu koşu antrenmanı yapan bir sporcuya benzetebiliriz. Yüksek tempoda ne kadar uzun süre koşulursa, vücut o kadar fazla ısınır.
Bilgisayar sistemlerinde de oluşan ısı önce bileşenlerin üzerinde yer alan aktif ya da pasif soğutucular ile bileşenlerden uzaklaştırılır. Sonrasında sistem soğutma fanları tarafından içeride oluşan sıcak hava dışarı atılarak sistem ve bileşenlerin soğutulması sağlanır. Bu süreç sistemin çalışma yoğunluğuna ya da soğutma sisteminin kapasitesine göre değişiklik gösterebilir. Soğutmanın yetersiz kaldığı durumlarda ya da bileşenlerin bir veya bir kaçında fazla ısınma olması durumunda sistem duraklar ya da kendini korumak için kapanır.
Termal kısıtlama, ağır iş yüklerinin çalıştırılması durumunda CPU, GPU gibi bileşenleri soğuk tutmak ve korumak için tasarlanmıştır. Ancak bu işlem donanımı korumak için çalışma hızını düşürdüğünden oyun ya da uygulamalarda gecikme ve yavaşlamaya sebep olur.
Sistem saat hızı yada basitçe çalışma hızını düşürerek ortaya çıkan ısı miktarını azaltabilir. Yukarıda verdiğimiz örnekteki sporcunun koşu temposunu düşürmesi ile aynı etkiyi gösterir. Daha az ısı üretmek için daha yavaş çalışan bileşenler nedeni ile sistem performansı düşer. Oyuncular için düşük kare hızı ya da uzun yükleme/bekleme süreleri gibi beklenmedik durumlar ortaya çıkar. Özellikle FPS içerikli oyunlar ya da sürükleyici grafiklere sahip, yüksek çözünürlüklü oyun ve uygulamalar kullanılırken daha sık karşılabilen bir durumdur.
Kısıtlama işlemini önlemek ya da daha seyrek gerçekleşmesini sağlamak için çeşitli yöntem ve teknolojiler geliştirilmiştir. Donan ya da yavaşlayan sistemi eski haline getirmek için kullanıcıların yapabileceği ilk işlem, sistem ve bileşenler üstünde yükü azaltmaktır. Kullanılmayan uygulamaların kapatılması ya da tamamlanan işlemlerin sonlandırılması yükü hızlı bir şekilde düşüren çözümlerdir. Ayrıca eğer sistem içi ya da sistemin bulunduğu ortam sıcaklığı fazla ise gerekli soğutma işleminin yapılmasıdır.
Ancak tüm bu işlemler geçici çözümlerdir. Yapılması gereken termal kısıtlamaya sebep olan bileşen ya da bileşenlerin yeterli soğutmaya sahip olmalarını sağlamaktır. Bunun için farklı donanım bileşenleri için soğutucu ya da ısı dağıtıcı çözümleri geliştirilmiştir.
Soğutucu ya da Isı Dağıtıcı nedir?
Öncelikle işlemci-CPU için geliştirilen soğutucu çözümleri, gelişen bileşen teknolojileri ile birlikte ekran kartı-GPU, bellek-RAM ve günümüzde giderek artan performansları ile SSD sürücülerde kullanılmaktadır. Temel olarak bileşen yüzeyine yerleştirilen ve bileşen üzerinde oluşan ısıyı bilgisayarın geri kalanına yayılması için geniş bir yüzey alanı sağlayan kanatçıklara (fin) taşıyan ve yüksek ısı iletkenliğine sahip malzemelerden yapılmış çözümlerdir. Kullanım yerine bağlı olarak kendi üzerinde ya da çevresinde yer alan fanlar sayesinde CPU, GPU ya da RAM gibi bileşenler hızlı bir şekilde soğutuluru.
Soğutucu kullanımına uygun yongalara sahip bileşenlerin kullanımı da kolaydır. Üretim aşamasında ya da satın alma sonrasında son kullanıcı tarafından farklı soğutucu çözümleri kolayca uygulanabilir. Bu sayede sistem ya da bileşen üreticileri ve son kullanıcılar kullanım senaryoları ve ihtiyaçları doğrultusunda en uygun soğutucu çözümünü kullanabilirler. Doğru soğutma tercihi sonrasında oyuncular ve profesyoneller CPU ve diğer bileşenlerin ısınma nedeni ile duraklama veya yavaşlama durumları ile karşılaşmazlar.
Günümüzde özellikle PCIe 4.0 ve yeni yeni duyurulmaya başlayan PCIe 5.0 SSD çözümleri içerisinde soğutucu teknolojisine sahip birçok SSD yer almaktadır. PCIe Gen 3’ten 2 kat ve SATA sürücülerden 12 kat daha hızlı olan PCIe Gen 4 bağlantısına sahip Samsung 980 Pro Soğutuculu ve Samsung 990 Pro Soğutuculu ya da Kingston FURY Renegade Soğutuculu SSD modellerini yetkili dağıtıcı ASNET garantisi ile bilendenal.com’dan satın alabilirsiniz. Bu sürücüler PC sistemlerinin yanı sıra Sony Playstation 5 oyun konsolunda da kullanıma uygundur. Sahip oldukları 7.000 MB/sn değerine varan aktarım hızları ile oyunlar hızlı bir şekilde yüklenir ve kesintisiz bir oyun deneyimi elde edilir.
Kaynak : Samsung